Als je me vraagt je een hedendaagse schrijver aan te raden die je echt (maar echt hé) gelezen moet hebben, dan geef ik je sowieso iets van Jonathan Safran Foer mee. Of dat zou ik doen, maar zo goed als alles is al uitgeleend. Toen zijn nieuwe boek uitkwam na jaren stilte, had ik me dan ook voorgenomen het zeker te lezen. Met de enthousiaste meisjes van de boekenclub kwam alles in een stroomversnelling en nu heb ik de roman niet alleen gelezen en besproken in intieme kring, maar heb ik er ook al een podcast over gemaakt. Om de liefhebber van het geschreven woord ook te dienen, geef ik hier ook nog even mijn mening mee.
De roman begint bij een jongen van 13 die op het punt staat zijn Bar Mitsvah te doen, maar op het matje geroepen wordt omdat hij ‘slechte woorden’ op een briefje schreef en dat op zijn bureau liet slingeren. Zijn ouders – de eigenlijke hoofdpersonages van de roman – worden erbij geroepen en reageren elk verschillend op het gedrag en de ontkenning van hun zoon. Door dit duidelijke meningsverschil gaan ze inzien dat ze allebei heel verschillende mensen geworden zijn en gaan ze op zoek naar de oorzaak van hun groeiende onverschilligheid tegenover elkaar. Door anekdotes, dialogen en verhalen leren we hen kennen en zien we de breuklijn voor ze zelf de verwijdering voelen.
Naast het relaas van een uiteenvallend huwelijk loopt nog een verhaallijn. Het gezin is namelijk Amerikaans-Joods, maar door een drama in het Midden-Oosten wordt de functie van dat koppelteken in vraag gesteld. Vooral Jacob, de echtgenoot, gaat zich vragen stellen: is hij eerst een echtgenoot, een vader, een Jood, een Amerikaan, een man?
De roman is dus zowel een zoektocht naar de kiem van een scheiding als naar de identiteit van een man. Die zoektocht wordt op zo’n menselijke manier gebracht, dat het helemaal niet zo vaag is als ik het hier voorstel. Jonathan Safran Foer is een meester in de dialoog, maar ook in het kleine detail en perfect geformuleerde oneliner. Hij brengt het gezin van Jacob en Julia en hun drie kinderen perfect tot leven. Ondanks dat Jacob het meest als hoofdpersonage naar voren komt, hebben we meer sympathie voor Julia. Er loopt ook een hond rond die toont hoe ieder gezin ooit omgaat met huisdieren en de grootouders zijn vaak zowel welkom als ongelegen.
Omdat het gezinsleven van de Blochs helemaal wordt uitgespit, gaat het verhaal soms langdradig aanvoelen. De korte CNN-aanvoelende passages over geopolitieke verwikkelingen schudden dat allemaal wat los en de humoristische passages met Jacobs zelfverzekerde neef Tamir en de herkenbaarheid van Jacobs reacties hierop zorgen voor verfrissing en versnelling in het verhaal. Herkenbaarheid is sowieso een heel belangrijk aspect van deze roman. Ondanks dat ik niet Joods, Amerikaans, getrouwd of ouder ben, herken ik me vaak in de ideeën en gevoelens van zowel Julia als Jacob.
De taal die Jonathan Safran Foer gebruikt (ik vind zijn naam te geniaal om enkel het laatste deel te gebruiken) is steeds on point. Niemand kan zinnen maken zoals hij. Hoogtepunt van zijn kunnen in deze roman, vond ik de Bar Mitsvah-speech van Jacobs zoon Sam. Alles uit de roman – gesproken en onuitgesproken – komt hierin samen. Als je maar enkele van de 600 pagina’s wil lezen, laten het dan deze zijn.
Het was dus soms een beetje lang, maar de taal, de herkenbaarheid en het gekke gedachte-experiment met de situatie in het Middne-Oosten maken het voor mij wel de moeite waard. Het is niet het beste boek van Jonathan Safran Foer, maar het is nog steeds helemaal geschikt om er een namiddag mee in de zetel te zitten. Wil je nog meer te weten komen over deze roman? Beluister dan zeker onze podcast!