De troost van rituelen en routine

De laatste weken lijkt iedere dag een beetje op de vorige. Klinkt vreselijk, maar ik denk dat daarin net de sleutel ligt om de situatie zodanig te aanvaarden dat ze snel achter de rug is. Wat heb je daarvoor nodig? Rituelen en routine!

Rituelen en routine zijn zalf voor de ziel, maar ‘routine’ klinkt saai en ‘ritueel’ ruikt zwaar naar wierook. Het is die ernstige alledaagsheid van de twee, de serieus genomen sleur, waar ik mij vandaag aan kan vasthouden of zelfs optrekken. Als het grote geheel te veel wordt, kunnen we vaak troost zoeken in het detail. Dat weet ik, want de wereld wordt mij vaak te veel. Ieder jaar moet ik wel een paar weken op doktersvoorschrift dat grote geheel negeren.

Ik heb zo mijn strategieën om dat te doen en die pik ook nu weer op. Nu de dagen vol headlines en breaking news voorbij zijn, sijpelt de wereld via weekendkranten, mensen met mondmaskers in de supermarkt en videogesprekken met je collega’s je leven in. Om de balans een beetje te bewaren heb ik mijn rituelen.

Wat is een ritueel?

Voor mij is een ritueel een opeenvolging van handelingen die je bewust uitvoert en die een betekenis hebben die boven het nut van de handelingen zelf uitstijgt (oef, dat klinkt duf). Het is niet zomaar een tas koffie zetten en mindless opdrinken. Als ik denk aan bewuste handelingen, dan denk ik aan de beschrijvingen van Haruki Murakami. Hij heeft een manier van schrijven waarbij elk detail in een handeling belangrijk lijkt. Zijn personages leggen gesprekken ook vaak lam om eerst een lekkere spaghetti te koken of thee te zetten, voor ze verder converseren. Misschien is het een tactiek om spanning op te bouwen, maar ik vind het zo rustgevend dat Murakami de dingen de tijd geeft.

Het is een vorm van mindfulness waarbij je niet tien minuten aan een droge erwt moet voelen, maar waarbij je wel even ‘in het moment’ kan zijn. Grappig genoeg is het iets wat je ook in iets oudere literatuur ziet. Ernest Hemingway had er enkele heftige jaren op zitten als ambulancier tijdens de eerste wereldoorlog toen hij begon te schrijven. Als je al één van zijn boeken gelezen hebt, herinner je je misschien dat ook hij het klaarmaken van bonen uit blik of het openwrikken van een doos oesters tot in het kleinste detail beschrijft. Je ziet hoe zijn personages hun kampeerplek tot in de puntjes verzorgen en hun auto schoon houden. Die routines zorgen voor grace under pressure: dat je ook in moeilijke tijden gracieus kan zijn door moed te halen uit kleine, dagelijkse dingen. 

Onze rituelen

Je kan proberen om rituelen op te zetten, maar vaak hebben ze een plekje in je dag veroverd voor je het zelf doorhebt. Zo maken wij al enkele weken elke namiddag, ergens tussen 14u en 16u, zelf onze cappuccino’s en drinken we ze in de veranda of in de tuin op. Heel af en toe drinken we ze voor onze computer als we in overleg zitten, maar meestal is het ons moment om de namiddag even op pauze te zetten en te babbelen over onze dag. Terwijl we dat doen, denk ik ook vaak aan de koffies die ik ga drinken en het gezelschap waarin, als we buiten kunnen en onze favoriete koffiebars weer open zijn.

‘s Avonds geef ik in de veranda en in de moestuin de zaailingen water en doe ik een beetje hetzelfde: met veel aandacht voor de planten ze water geven en ondertussen bedenken hoe ons leven er uit gaat zien eens de eerste tomaten er zijn of als de cosmea’s beginnen te bloeien. Je avondwandeling kan een ritueel zijn, of bloemen schikken uit de tuin, je bulletjournal invullen of een rijstpudding met bruine suiker eten.

Rituelen of routine? Doe maar beide!

Die rituelen zijn voor mij momenten waarop ik iets met al mijn aandacht kan doen. Als ik aan iets anders denk terwijl ik het doe – en dat is onvermijdelijk – dan probeer ik niet te piekeren maar meer te filosoferen of visualiseren. Routines zijn natuurlijk iets concreter. Het is je dag steeds op dezelfde manier beginnen of beëindigen, een vast moment hebben voor je lunch of je elfuurtje (11u misschien?) en je computer dichtklappen als je werk erop zit.

Terwijl rituelen vaak ontstaan zonder dat je het weet en een plekje veroveren in je schema, kost een routine mij meer moeite. Ik denk bewust na over hoe die er kan uitzien, maar als mijn aandacht verslapt, dan verwateren vaak ook de routine én de voordelen ervan. Want routines maken mij rustig en geconcentreerd. Door de voorspelbaarheid die ze bieden, kan je je focus reserveren voor andere zaken, zoals je werk of gesprekken met je lief. 

Laat het (een beetje) los

Omdat ik weet dat een te strakke routine ertoe leidt dat ik ze minder lang volhoud, probeer ik mijn routines de meeste dagen van de week te volgen. Momenteel probeer ik op weekdagen ‘s morgens eerst een yogafilmpje te doen van Yoga with Adriene. Daarna was ik mij en zet ik mijn ontbijt klaar met een lekker theetje op mijn plateau om mee te nemen naar mijn bureau. Dat lukt niet elke dag, maar als het een meerderheid van de dagen lukt, dan ben ik eigenlijk al tevreden. Want routines die je te streng oplegt, worden regimes: daarbij denk je enkel aan de structuur van je routine en probeer je die rigoureus te volgen. De voordelen van je routine – rust en focus –  zijn dan helemaal gaan vliegen.